Het doel en de middelen

De vraag die de Grote Donorshow van BNN bij mij heeft opgeroepen is: Heiligt het doel altijd de middelen? Is alles geoorloofd in de strijd voor een (goed) doel.

Enerzijds vond men het aanvankelijk onethisch een nier weg te geven aan een ernstig zieke man/vrouw via een spelshow. Anderzijds werd er wel aandacht getrokken voor een goed doel, namelijk het donorschap. Uiteindelijk was het gelukkig een hoax. De vraag die rest, is: had een dergelijke spelshow de aandacht voor het donorschap geheiligd?

Tegenwoordig is meer en meer geoorloofd om een doel te bereiken. In de strijd tegen het terrorisme worden steeds vaker de grenzen van de privacy op gezocht. Privé-gegevens worden meer en meer openbaar. Tien jaar geleden werd dit onmogelijk gehouden. "Als je niets te verbergen hebt, maakt het toch niet uit", wordt er dan tegen ingebracht.

Een ander voorbeeld. Om grote misdaden op te lossen, gaat de politie van Amsterdam in zee met informanten. Criminelen die andere criminelen verlinken bij de politie in ruil voor strafvermindering. Hier zitten ook personen tussen die worden verdacht van één of meer moorden. De politie van Amsterdam pareert, dat hierdoor wel veel grote liquidaties worden opgelost.

Met deze strategie begeef je je wel op een hellend vlak. Het einddoel mag dan goed zijn, namelijk aandacht voor donorschap, strijd tegen het terrorisme, oplossing van topcriminaliteit. Je kunt je afvragen of alle middelen geoorloofd zijn.

De Taliban of andere terroristen hangen wellicht ook dit adagium aan. Heel letterlijk kan je spreken van een heilig doel (de verdediging van de islam). Het middel gaat wel erg ver, namelijk ten koste van mensenlevens. Wellicht ligt hier dan de grens; het gaat ten koste van andere mensen. Maar in feite gaan de andere voorbeelden in meer of mindere mate ook ten koste van anderen. Het blijft een lastige kwestie. Misschien moeten we dan maar zo creatief om middelen te verzinnen die wel ethisch verantwoord zijn.